Het graf en zijn verhaal…

Door Lenneke Osterhaus

Een zonovergoten dag in Parijs, terrasjes schreeuwen om mijn aandacht, tout le monde lijkt last te hebben van een vreselijk goed humeur. Een dag om te plukken en te koesteren, maar ik ben een vrouw op een missie en bovendien in een grafstemming.

Cimetiere du Père-Lachaise. Een bekende begraafplaats vernoemd naar biechtvader, pater Lachaise, is mijn einddoel. Alsof de weergoden zich een tikkeltje beschaamd voelen over hun onstuimige bui op zo een sacrale plek, schuift er een bescheiden wolkje voor de zon, wanneer ik gewijde grond betreed.

Achtergrondgeluiden van de drukke stad worden overstemd door de serene stilte die hier heerst. Als er dan toch sprake is van dwalende geesten en hun voelbare aanwezigheid op deze aardkloot, dan lijken ze op deze plek goed vertegenwoordigd. In deze spirituele ambiance begin ik mijn tocht, een tocht langs de rustplaats van iconen uit de culturele geschiedenis en ze liggen allemaal aan mijn voeten! Hun bijdrage aan de hoge cultuur is onsterfelijk, maar het sterfelijk overschot ligt hier laag en diep in de grond.

Een noodzakelijk kwaad is een plattegrond van maar liefst 47 hectare dodenakker. Napoleon gebruikte deze grond ook  al als begraafplaats en zijn expansiedrang was toen waarschijnlijk ook al vele malen groter dan zijn voorkomen. Tussen de enorme graftombes en catacomben door baan ik mij een weg.

Zoals op de plattegrond nadrukkelijk is aangeduid; Père-Lachaise is  een eerbiedwaardige rustplaats en geen toeristische attractie. Dit betekent in de praktijk een weloverwogen speurtocht langs eindeloze grafmonumenten op zoek naar de pareltjes, die helaas geen bijzondere aanduiding hebben verkregen. De lijst van grondleggers en grootheden uit met name de geschiedenis van muziek, theater, film, literatuur en wetenschap is immers erg lang, maar ook erg onoverzichtelijk.

Père-Lachaise heeft zijn prestigieuze oorsprong liggen in het feit dat Molière en La Fontaine, bij wijze van ‘reclamestunt,’ hier zijn herbegraven en op morbide wijze een trend hebben gezet voor hun nazaten. Oscar Wilde, Marcel Proust, Balzac, De Musset en Daudet volgden al snel in de auteurreeks. Chopin, Dukas, Edith Piaf, Jim Morrison, Gilbert Bécaud en Bellini verzorgen inmiddels de muzikale omlijsting en onze eigen Karel Appel, Delacroix, Max Ernst en vele anderen brengen wat kleur in het geheel. Voor de bètanuances zorgen wetenschappers Comte, Lussac en Kardec en voor wat theatraal en filmische accenten zijn Sarah Bernardt, Yves Montand en Simone Siggnoret verantwoordelijk. Het aristocratische aandeel wordt geleverd door de nazaten van onder andere Napoleon en andere invloedrijke families, vergezeld door menig politiek grootmeester.

Bij een heldere, volle maansetting, in de nachtelijke uurtjes zie ik al zeer amusante taferelen voor ogen; Piaf en Bécaud begeleid door Chopin, plotseling opgeschrikt door het obscene gedrag en drankgelag van Morrison en Oscar Wilde. Wilde die als een echte charmeur Sarah Bernardt het hof probeert te maken en vervolgens zijn Bon vivantallures laat vastleggen op het linnen doek van Delacroix. Ondertussen speculeren Kardec en Molière over de spiritistische leer, waar zij ironisch genoeg inmiddels het dodelijk bewijs van vormen.

Père-Lachaise is behalve een bedevaartsoord voor fanatische pelgrims ook een lust voor het historisch oog. Van oorsprong een Engelse landschapstuin, in de loop der jaren versierd met imponerende grafmonumenten en sfeervolle beeldhouwkunst.

Het graf en zijn verhaal, eenmaal thuis kon ik het niet laten de geschiedenisboeken in te duiken om de biografieën van deze illustere personages te achterhalen en soms stuit je dan op een interessante anekdote. In 1871 werden 147 communards (revolutionaire regering van Parijs) gefusilleerd, hiervoor is een monument opgericht op Père-Lachaise, enkele meters verderop ligt de toenmalig bevelhebber van deze actie, Adolphe Tiers, begraven.

Ontsnappen uit de werkelijkheid en wegduiken in de geheimen en legendes van een mystieke, eeuwenoude plek en het verleden van zijn inwoners.

Komt dat zien!